Wola Radziszowska – Historia
Wola Radziszowska dawniej nosiła nazwę Brunaczów. Pierwsza wzmianka o tej wsi, nazwanej naówczas Bynpachow, pochodzi z około 1234. Był własnością wojewody krakowskiego Teodora[4]. Z wyroku wydanego w 1402 przez Mikołaja, dziekana kolegiaty Św. Floriana w Krakowie, wynika, że co najmniej część wsi (wówczas nazwanej Bonnaczów) należała do klasztoru Benedyktynów w Tyńcu.
Wieś ta została prawdopodobnie spalona w czasie najazdów tatarskich. Być może chłopi zbiegli z Brunaczowa na skutek ucisku feudalnego i przenieśli się do innych wsi. Już w 1456 nazwa zanikłej wsi odrodziła się jako alternatywne określenie Woli Radziszowskiej pod nazwą Brunaczowa Wola.
Około dwadzieścia lat później Jan Długosz napisał: Radzeschowska, czyli Brunowska Wolya. Na terenie zniszczonej wsi na początku XIV w. powstaje nowa wieś pod nazwą Wola Brunaczewska albo Nowy Radziszów, a w wieku XVI ustala się nazwa Wola Radziszowska.
KOŚCIÓŁ PARAFIALNY
Pierwszymi dokumentami dotyczącymi parafii są rachunki zapisane przez Walramusa de Thonerbug z lat 1325-1330 związane z dziesięcinami, które zostały przedłożone Kurii Rzymskiej. Obecny kościół modrzewiowy istniał już w 1440 roku. Włówczas to Jan Długosz zapisał w Liber beneficiorum istnienie drewnianej świątyni pod wezwaniem NMP. Brak dokładnych źródeł, kto i kiedy go zbudował.
Jest to obiekt w całości drewniany, o ścianach stawianych na zrąb. Posiada wielobocznie zakończone prezbiterium, szeroką, prostokątną nawę i wieżę z izbicą od zachodu, nakrytą hełmem namiotowym uzupełnionym czterema wieżyczkami narożnymi, uchodzącą za naśladownictwo Wieży Mariackiej. Wieża jest czworoboczna, ściany ma pochyłe, budowane na zrąb. Podstawę wieży obiegają szalowe soboty, czyli rodzaj podcieni. Powstała ona prawdopodobnie w roku 1562. Zarówno wysoki dach, wspólny dla prezbiterium oraz nawy, jak i hełm wieży pobito gontami.
Wnętrze nakryte zostało stropem z zaskrzynieniami. Na połączeniu nawy z prezbiterium znajduje się ostry łuk tęczy z profilowaną belką, na której ustawiono pónogotycki krucyfiks. Główny ołtarz barokowy z menzą gotycką pochodzi z XVII wieku. Umieszczony jest w nim obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, namalowany na desce lipowej w warsztacie krakowskim, w roku 1462. Od czasu namalowania obrazu twarze Madonny i Dzieciątka Jezus nie zostały poddane żadnym przemalowaniom i po dziś dzień są takie, jakie wyszły spod pędzla artysty.
Boczne ołtarze późnorenesansowe pochodzą z przełomu XVII i XVIII wieku. Lewy ołtarz to ,,Zwiastowanie”, a prawy ,,Chrystus Zmartwychwstały”. Kościół posiada ambonę i organy barokowe z XVII wieku oraz dzwon z 1567 roku. Polichromia przedstawia: na ścianach postacie apostołów (pochodzą one z 1747 roku), na suficie prezbiterium tajemnice różańca świętego, nad nawą Wniebowstąpienie Pana Jezusa.
KAPLICZKI
Z 1872 roku pochodzi kapliczka na Lipkach poświęcona czci Matki Bożej, ufundowana przez Tomasza i Katarzynę Leniartków. W roku 1907 ,,Na chwałę Bogu i Najświętszej Maryi Panny” kapliczkę z rześbą Pana Jezusa oraz z płaskorzeźbami św. Anny i św. Jana Nepomucena ufundowali Jan i Anna Jeziorowie, którzy proszą o ,,Nabożne westchnienie do Bogaś. Inna jest kapliczka św. Jana Nepomucena.
Sama figura świętego pochodzi z 2 poł. XIX wieku i związana jest z nią ciekawa historia. Starsi mieszkańcy mówią, że przypłynęła z nurtem rzeki. W miejscu, w którym stoi zatrzymała się, dlatego ją tam zostawiono i nadbudowano drewnianą osłonę. Z roku 1906 pochodzi kapliczka ,,Na cześć i chwałę Panu Bogu Wszechmogącemu i Matce Bożej Różańcowej”.
Cmentarz Cholerny
Na Skotnicy stoi kapliczka na pamiątkę strasznej tragedii, jaka dotknęła wieś w XIX wieku. Była to epidemia cholery, w wyniku której zmarło 28 osób. Zmarłych chowano w polach na cmentarzu zwanym po dziś dzień „cholernym”. Znajduje się tam pomnik, na którym widnieje napis:
„Dom zmarłych na cholerę w R 1831. Wieczny odpoczynek”.